“Dit was één van de beste kwaliteiten van de veerman: zoals maar weinigen dat kunnen, kon hij luisteren. Zonder dat hij een woord sprak, voelde de spreker hoe de veerman de woorden in zijn hoofd liet binnenkomen, stil, open, wachtend, hoe hij geen enkel woord verloor, op geen enkel woord wachtte met ongeduld, hoe hij zijn lof of berisping niet uitte, hoe hij gewoon luisterde. Siddhartha voelde, wat een ongelooflijk geluk het is, om te mogen biechten tegen zo een luisteraar, hoe hij in het luisteraars hart zijn leven, zijn zoektocht en zijn lijden kon begraven.”
Siddharta– Herman Hesse
Wat is empathisch luisteren?
Wanneer je empathisch luistert, ben je met je hele zijn bij het verhaal van de ander. Je laat je eigen oordelen achterwege en probeert aanwezig te blijven bij de gevoelens en behoeftes van de ander.
Marshall R. Rosenberg, de grondlegger van ‘verbindende communicatie’ omschreef dit als volgt:
“Heb je ooit gesurft? Beeld je dan in dat je op een surfplank staat, wachtend op de hoge golf. Maak je klaar om door deze energie meegenomen te worden. Nu, hier komt ‘hij’. Ben je nu bij deze energie? Dat is empathie. Geen woorden, gewoon bij deze energie zijn. Wanneer ik verbinding maak met wat leeft in de andere persoon, heb ik gelijkaardige gevoelens als wanneer ik aan het surfen ben”.
Wat is het effect?
Gehoord worden door iemand die empathische vaardigheden gebruikt, wordt soms beschreven als ‘bevrijdend’. Vaak helpt het de spreker in contact te komen met zijn energie van waaruit hij zijn eigen oplossingen kan vinden.
Hoe luister je empathisch?
Empathisch luisteren gebeurt vaak in stilte.
- Belangstelling en begrip tonen met non-verbaal gedrag: je maakt oogcontact, je knikt, je leunt voorover in de richting van de spreker, je ‘humt’. Blijf hierin vooral jezelf en doe dit niet als een techniek!
- Uitnodigen: je nodigt de ander uit om meer te vertellen.
- Rust nemen: je laat korte stiltes vallen voordat je reageert op de ander.
- Parafraseren: je herhaalt in je eigen woorden wat de ander heeft gezegd.
- Weergeven van de waargenomen gevoelens: je verwoordt wat je ziet aan emoties bij de ander.
Empathisch luisteren gaat verder dan actief luisteren. Bij actief luisteren ga je als luisteraar expliciet na of je de boodschap van de spreker begrepen hebt. Het doel van actief luisteren is wederzijds contact te verbeteren. De luistertechniek is dezelfde. Empathie betekent inlevingsvermogen en dit is niet noodzakelijk bij actief luisteren.
Valkuilen of hoe verbinding verloren kan gaan?
Wanneer je kiest om te luisteren is het belangrijk te onthouden dat dit je keuze is. Dikwijls hoor je iets waarbij je meteen in de verdediging schiet: “Ja maar, dat is omdat …”. Op dat moment ben je niet meer aan het luisteren maar terug zelf aan het spreken. Op dat moment ben je met je aandacht niet meer bij de ander maar bij jezelf.
Hieronder staan enkele valkuilen beschreven die je , vaak met de beste bedoelingen, doet in plaats van verder te luisteren.
- Adviseren: Je zou eens moeten/waarom probeer je niet?
- Overtreffen: Dat is nog niets, weet je wat mij vorige week overkomen is?
- Opvoeden: Dit zou nog positief voor je kunnen uitdraaien als je….
- Troosten: Het is je schuld niet, je deed je best.
- Verhalen vertellen: Dit herinnert me aan….
- Afblokken: Het is niet zo erg, kom we gaan iets lekker eten.
- Sympathiseren: Ach arm schaap, dat is zo erg voor jou!
- Ondervragen: En wanneer is dat begonnen? En wie zei wat dan?
- Verklaren: Maar dat zal wel komen omdat die….
- Verdedigen: Ik zou normaal gebeld hebben maar….
- Verbeteren: Ik denk niet dat je dat juist hebt, dat is niet wat er gebeurd is, het ging zo…
Recente reacties