In een team heeft iedereen een functionele rol en daarnaast nemen teamleden spontaan een sociale rol op. Deze rollen werden beschreven door Prof. M. Belbin.
Eind jaren 70, begin jaren 80 werkte Prof Meredith Belbin (UK) met teams in bedrijven. Hij constateerde dat als je een team verschillende opdrachten gaf, teamleden onafhankelijk van de opdracht zich op eenzelfde manier in het team gedroegen. Op basis van deze bevindingen en verder onderzoek kwam hij tot 9 verschillende rollen die mensen onbewust in een team/groep opnemen.(Belbin 1998)
De Teamrollen beschrijven het gedrag dat we kunnen herkennen wanneer wij samenwerken met anderen. En de daaraan gekoppelde talenten en onlosmakelijk verbonden valkuilen. Iedereen heeft twee à drie rollen van nature.
Wat kan je als leidinggevende doen met dit model?
De teamrollen kunnen je aangeven welke kwaliteiten al in je team bij je teamleden aanwezig zijn en wat er nog ontbreekt. Deze info kan je gebruiken bij:
- rekrutering;
- het samenstellen van een subteam of een projectteam;
- conflicten en spanningen, het model geeft je een taal en zienswijze die conflicten en spanningen depersonaliseert.
Beschrijving van de 9 teamrollen
Actiegerichte teamrollen
De stimulator STI (EN: Shaper)
is gedreven, gepassioneerd en wilskrachtig. Hij heeft een sterke drang om te presteren, zoekt de uitdaging en weet mensen in beweging te krijgen. De leider komt op de voorgrond, geeft vorm en richting aan het team, is opvallender aanwezig dan coördinator, doet dingen gebeuren, mobiliseert krachten in een groep, omdat confrontaties hem/haar doen opbloeien.
Sterk: overtuigd van eigen kunnen, richting gevend, sterke beeldvorming van beoogde resultaat, en vrijmoedig in het ondernemen.
Valkuil: Hij kan ook driftig reageren, snel geëmotioneerd en ongedurig zijn, bij verschil in mening zaken persoonlijk nemen, en moet wel eens oppassen niet te veel over mensen heen te willen daveren.
De realisator REA (EN: Implementor)
is de praktische figuur en organisator van het team. Nuchter, ordelijk; taakgericht, een harde werker. Hij zet gemakkelijk plannen en ideeën om in uitvoerbare taken. Niet lullen, opruimen, doordoen, beslissen, tot actie overgaan, opbouwen. Brengt plannen en strategieën tot concrete realisatie.
Sterk: gezond verstand, realistisch, praktisch, zelfdiscipline.
Valkuil: te snel overgaan in doen, nieuwe ideeën niet oppakken.
De afwerker AFW (EN: Completer-Finisher)
bezit het talent om voortdurend aan te voelen wat er fout en mis kan gaan. Dit leidt tot veel aandacht voor details, checken en nog eens checken, en een hang naar perfectionisme. Hij bewaakt de kwaliteit en de veiligheid.
Sterk: oog voor detail, bezorgdheid gekoppeld aan efficiëntie, sterke persoonlijkheid.
Valkuil: kan wel eens overbezorgd zijn, moeilijk iets aan een ander overlaten, en (te) lang blijven doorwerken aan een taak vanuit zijn perfectionisme.
Mensgerichte teamrollen
De coördinator COO (EN: Coördinator)
van het team, die op een natuurlijke manier de procedure aangeeft, bedoelingen verheldert en samenvat wat iedereen wil. Hij hoeft zelf niet bijzonder creatief of intelligent te zijn, maar heeft wel een neus voor het talent van anderen.
Sterk: communicatievaardigheden, ieders sterke en zwakke kanten kennen, doelstellingen bereiken. De coördinator zet graag anderen aan het werk en kan van nature goed delegeren.
Valkuil: licht manipulatief om doel te bereiken, te veel en te gemakkelijk delegeren.
De teamspeler TSP(EN: Team worker)
is de specie tussen de stenen, vertrouwensman/vrouw, weet mensen tot elkaar te brengen, is niet zo opvallend maar het valt op als hij/zij er niet is, meest bezig met teamgeest. Gedienstig, hulpvaardig, populair, flexibel, kan goed luisteren.
Sterk: voorkomt spanningen en conflicten, brengt sfeer en is positief gericht op groepsdoelen.
Valkuil: heeft moeite met conflicten en kan in kritieke momenten moeilijk een beslissing nemen.
De netwerker NWE (EN: Resource Investigator)
is energiek en neemt graag initiatief. Is een echte netwerker en maakt daarbij gebruik van zijn mensenkennis. Is creatief in het verbinden van ideeën die hij overal oppikt. Past zich makkelijk aan, schakelt snel, blijft nooit lang hangen bij een tegenslag en motiveert anderen met zijn speelsheid. Is een nieuwsgierige interviewer
Sterk: ziet overal mogelijkheden in, heeft onderzoekende geest, brengt informatie van de buitenwereld binnen in het team.
Valkuil: is niet bezig met nazorg en kan ook wel eens snel verveeld en nonchalant zijn als het nieuwe er af is.
Intern gedachten gerichte teamrollen
De creatieveling CRE (EN: plant)
is de creatieve denker van het team, introvert en origineel. Een vrije geest die de ruimte zoekt om te kunnen fantaseren over de toekomst en die met verrassende oplossingen komt. Diegene die nieuwe ideeën genereert, mogelijke openingen in problemen vindt. Stopt veel energie in zijn scheppingen, komt soms over als zonderling of eigenzinnig.
Sterk: hoge intelligentie, onafhankelijk van heersende opvattingen, grote verbeeldingskracht.
Valkuil: hij kan verstrooid lijken, is niet altijd even praktisch, mist soms de aansluiting met wat de omgeving van hem vraagt.
De monitor – evaluator ME (EN: monitor evaluator)
is verstandig, bedachtzaam en kritisch. De analyticus van het team. Hij wil altijd weten hoe de vork in de steel zit en zal niet over één nacht ijs gaan. De monitor kan lang wikken en wegen, maar zijn oordeel is zelden onjuist. Hij bewaakt ook de kwaliteit en de veiligheid.
Sterk: ziet snel de zwakke punten in argumentatie. Kan enorme hoeveelheden informatie verwerken en aanleren, betrouwbaar in objectieve analyse, in het afwegen van voor- en nadelen, in het funderen van juiste beslissingen. Vervelend: heeft bijna altijd gelijk.
Valkuil: is vaak te kritisch, te serieus, soms de saaie piet van het gezelschap. Te lang blijven doorredeneren, te koel en te afstandelijk overkomen.
De specialist SPE (EN: Specialist)
heeft de gespecialiseerde kennis die nodig is om een job uit te voeren. Hij waagt zich niet gauw en niet graag buiten zijn specifieke vakgebied. Is professioneel toegewijd en een standvastig solist. Hij heeft een voorkeur voor technische problemen en kan dan heel oplossingsgericht zijn.
Hij kan ook prima zijn eigen werk organiseren. Hij is onafhankelijk; heeft eigenlijk niemand nodig.
Het team heeft hem wel nodig, om het werk theoretisch te verantwoorden, op een hoger niveau te brengen en om feiten te checken.
Hij heeft ook veel doorzettingsvermogen. Denk aan de nerd die net zo lang doorzoekt tot hij het foutje in de programmeercode heeft gevonden. Verantwoordelijkheid gaat hij niet uit de weg, maar primair voor zijn eigen deel van het werk.
Sterk: kan een sleutelpositie innemen waar het vaktechnische primeert of kwaliteitsnormen belangrijk zijn.
Valkuil: levert daarom slechts deze bijdrage; buiten zijn of haar expertrol dient men geen verwachtingen te koesteren.
Recente reacties